pl 
Umowa użyczenia lokalu to rozwiązanie prawne, które umożliwia bezpłatne używanie nieruchomości na czas oznaczony lub nieoznaczony. Jest to umowa cywilnoprawna, w której właściciel (użyczający) udostępnia lokal biorącemu w użyczenie, nie oczekując w zamian żadnych opłat.
Takie rozwiązanie jest popularne zwłaszcza wśród członków rodziny, znajomych oraz organizacji non-profit. Zgodnie z artykułem 710 Kodeksu cywilnego, użyczający zobowiązuje się do oddania rzeczy do bezpłatnego użytkowania na czas określony w umowie.
Umowa nie wymaga formy pisemnej, choć dla celów dowodowych warto ją sporządzić na piśmie. Różni się od najmu i dzierżawy tym, że biorący nie płaci wynagrodzenia użyczającemu. Jeśli właściciel zacznie je pobierać, umowa traci charakter użyczenia i staje się najmem.
Umowa użyczenia jest elastyczna i łatwa do zakończenia, co stanowi jej istotną zaletę. W przeciwieństwie do najmu, strony nie muszą przestrzegać skomplikowanych procedur ani długich okresów wypowiedzenia. Dzięki temu właściciel ma większą kontrolę nad swoją nieruchomością, a użytkownik może korzystać z lokalu bez nadmiernych formalności.
Użyczenie pomaga także osobom w trudnej sytuacji finansowej, które nie mają pieniędzy na wynajem. Korzystanie z lokalu na podstawie takiej umowy daje im szansę na osiągnięcie stabilizacji i poprawę warunków życia bez dodatkowego obciążenia kosztami najmu.
Również organizacje non-profit często podpisują umowy użyczenia. Fundacje, stowarzyszenia i inne podmioty społeczne wykorzystują udostępnione lokale jako biura, świetlice czy magazyny, dzięki czemu mogą przeznaczyć więcej pieniędzy na działalność statutową zamiast na wynajem.
Dla właścicieli nieruchomości umowa użyczenia stanowi sposób na zabezpieczenie lokalu przed niszczeniem. Nieużytkowany przez dłuższy czas budynek może ulec degradacji, stać się celem włamań lub aktów wandalizmu. Obecność lokatora może zapobiec tym zagrożeniom.
Kompletna umowa użyczenia powinna zawierać dane stron, czyli imiona, nazwiska i adresy użyczającego oraz biorącego w użyczenie. Niezbędny jest także szczegółowy opis lokalu, obejmujący jego dokładny adres, metraż, stan techniczny i wyposażenie. Te wszystkie dane muszą być aktualne w chwili zawarcia umowy.
Przedmiotem umowy powinien być cel użyczenia, czyli wskazanie, czy lokal będzie wykorzystywany na cele mieszkaniowe, działalność gospodarczą lub inne potrzeby. W przypadku wskazania działalności gospodarczej, może to wpłynąć na wysokość podatku od nieruchomości po stronie użyczającego. Ważnym elementem jest również czas trwania umowy, która może być zawarta na czas określony lub nieokreślony.
Dokument powinien precyzyjnie opisać obowiązki stron oraz ich odpowiedzialność, na przykład zobowiązanie biorącego do pokrywania opłat eksploatacyjnych. Należy też opisać zasady zwrotu lokalu, czyli warunki rozwiązania umowy i sposób zwrotu nieruchomości.
Biorący w użyczenie ma obowiązek korzystania z lokalu zgodnie z jego przeznaczeniem oraz pokrywania bieżących kosztów eksploatacyjnych, takich jak opłaty za media czy czynsz administracyjny, o ile tak ustalono w umowie Powinien dbać o nieruchomość, utrzymując ją w niepogorszonym stanie, a także nie ma prawa oddać lokalu osobie trzeciej bez zgody użyczającego.
Z kolei użyczający zobowiązany jest do udostępnienia lokalu w stanie umożliwiającym jego użytkowanie. Nie ingeruje w sposób korzystania z lokalu, chyba że biorący narusza warunki umowy. W określonych sytuacjach może również żądać zwrotu nieruchomości, jeśli stanie się ona mu niezbędna lub gdy biorący używa jej niezgodnie z umową.
Konsekwencje podatkowe umowy użyczenia zależą od relacji między stronami oraz wartości nieodpłatnego świadczenia. Jeśli umowę zawierają członkowie najbliższej rodziny, tacy jak małżonek, dzieci, rodzice, rodzeństwo czy dziadkowie, nie rodzi ona obowiązku podatkowego. Oznacza to, że biorący w użyczenie nie musi płacić podatku dochodowego od korzyści, jaką jest możliwość korzystania z nieruchomości bez ponoszenia kosztów wynajmu.
Sytuacja wygląda inaczej, gdy umowa użyczenia dotyczy osób spoza kręgu rodzinnego. Wówczas może powstać obowiązek zapłaty podatku dochodowego od nieodpłatnego świadczenia, szczególnie jeśli biorący odnosi realną korzyść majątkową. Decyzja o opodatkowaniu zależy od okoliczności, takich jak cel użyczenia czy status majątkowy stron. Oznacza to, że biorący w użyczenie powinien uwzględnić wartość tego świadczenia w swoich przychodach i odprowadzić należny podatek.
W niektórych przypadkach organy podatkowe mogą uznać, że użyczający powinien zapłacić podatek od nieruchomości według stawek przewidzianych dla działalności gospodarczej, jeśli lokal jest wykorzystywany na cele inne niż mieszkaniowe. Konsultacja z doradcą podatkowym pozwala prawidłowo określić konsekwencje podatkowe wynikające z umowy użyczenia i uniknąć nieoczekiwanych kosztów oraz problemów z urzędem skarbowym.
Zakończenie umowy może nastąpić w różnych sytuacjach. Umowa użyczenia może wygasnąć po upływie terminu, na jaki została zawarta, a także zostać rozwiązana na żądanie, jeśli okaże się, że nieruchomość jest potrzebna użyczającemu. Może również zostać wypowiedziana w przypadku naruszenia warunków przez biorącego, np. niewłaściwego użytkowania lokalu w sposób sprzeczny z umową.
Umowa użyczenia lokalu to sprawdzone rozwiązanie, którego celem jest bezpłatne korzystanie z nieruchomości. Ta forma umowy sprawdza się zarówno w relacjach rodzinnych, jak i w działalności organizacji społecznych. Należy jednak dobrze określić jej warunki i zabezpieczyć interesy obu stron, sporządzając pisemny dokument, który reguluje najważniejsze kwestie związane z użytkowaniem lokalu.
Choć umowa użyczenia nie jest obowiązkowa, to warto ją spisać. Dokument ten jasno określa prawa i obowiązki stron, precyzuje zasady użytkowania lokalu oraz warunki jego zwrotu. W przypadku nieporozumień umowa stanowi podstawę do rozwiązania sporu i chroni interesy zarówno użyczającego, jak i biorącego w użyczenie.
